Van de klok en de klepel… en een tocht in stilte

In de oorlog vervalste hij persoonsbewijzen en iets later ging hij bij het gewapend verzet. Hij zag zijn kameraden naar de Waalsdorpervlakte gevoerd worden en nooit meer terugkeren. Nu staat hij, ondersteund door familieleden, op diezelfde Waalsdorpervlakte om die gevallen kameraden te herdenken. Vanaf mijn plek bij de Bourdonklok zie ik Theo Wempe langzaam naar het monument lopen.

Hij is de eerste in een lange stoet. Stond ik vorig jaar eerste wacht bij het monument, dit jaar is het luiden van de Bourdonklok tot kwart over acht mijn eerste taak. Met nog enkele tientallen seconden tot acht uur wordt de klok stilgezet en nemen we onze plaats in voor het taptoesignaal, de twee minuten stilte en natuurlijk het Wilhelmus. Na het volkslied neem ik mijn plek aan het luidtouw weer in voor nog een kwartier luiden. Daarna nemen de scouts van Scoutinggroep de Jaguars uit Rijswijk het over tot de laatste bezoeker voorbij het monument is. En dat zou dat jaar wel eens langer kunnen duren dan andere jaren. Het 70 jaar bevrijding, het zonnetje schijnt en de temperatuur is goed te doen. Meestal betekent dat een drukke Dodenherdenking.

Vlak na mijn eerste wacht bij het monument, zo rond negen uur, gebeurt het ondenkbare; de massieve Bourdonklok valt stil. Bij veel leden van het peloton wordt een lichte paniek zichtbaar. Een aantal scenario’s passeert al snel de revue; een fout van de scouting, een van de luidtouwen gebroken? Er valt niks van te zeggen en aangezien we weer op wacht moeten, gaat dat voor. Als we net op wacht staan, komt het verlossende woord; de klepel van de ruim 50 jaar oude klok is afgebroken. Dat betekent dat de stille tocht langs het monument voor het eerst een echte stille tocht wordt. Bij veel, vooral oudere bezoekers, is de emotie goed zichtbaar. De klok is onlosmakelijk verbonden met de Dodenherdenking op de Waalsdorpervlakte en het gemis ervan doet bij veel bezoekers de tranen opwellen.

Op wacht staan bij het monument, zonder het klokgelui ‘op de achtergrond’ is een vreemde gewaarwording. Maar op een of andere manier maakt het gemis ervan deze herdenking extra indrukwekkend. Op het veld voor het monument staan een kleine 1500 mensen te wachten en toch is het doodstil. Het enige geluid wordt veroorzaakt door de schuifelende voeten langs het monument, het incidentele gekraak van een plasticje rond een bosje bloemen, het geruis van de flambouwen en het gekwetter van de vogels.

De vooraf voorspelde drukte blijkt waar. Pas tegen kwart voor twaalf gaat de laatste bezoeker, nog steeds gehuld in een indrukwekkende stilte, langs het monument. Daarna volgen het Rode Kruis, de Reddingsbrigae, brandweer, Koninklijke Marechaussee, politie en als laatste de leden van het Erepeloton zelf met een laatste groet aan de gevallenen van de Vlakte.

Theo Wempe is dan allang thuis. Hij heeft zijn kameraden herdacht in stilte. En dit jaar deed de hele Vlakte met hem mee…